دانلود پایان نامه های دانشگاه ها

چکیده:

گردشگری یکی از صنایع بزرگی است که در ده های اخیر قرن بیستم به شدت مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته و این صنعت را به یکی از بزرگترین صنایع جهان بدل کرده است. اهمیت این صنعت، وجود مطالعات همه جانبه و به روز را ضرورت می بخشد که از آن میان مطالعه تنوع فرهنگی با توجه به نیاز امروز جهانیان، یکی از آن هاست. با توجه به روند جهانی شدن و تاکید یونسکو بر تنوع فرهنگی در کشورها، محافظت و بهره برداری درست از این میراث انسانی به شدت مورد توجه قرار می گیرد. تنوع فرهنگی موجود در ایران، یکی از بزرگترین پتانسیل های گردشگری است که از دیرباز گردشگری ایران را تحت تاثیر قرار داده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی برای بررسی ارتباط تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری با مطالعات تطبیقی میان کشورهای ایران، انگلستان و مالزی سعی کرده است تا با جمع آوری داده های ثانویه معتبر، از طریق آمار توصیفی، ارتباط این دو را نشان دهد. یافته های پژوهش حاکی از وجود رابطه ای قابل توجه میان تنوع فرهنگی و گردشگری است که آمار گردشگران ورودی این موضوع را تصدیق می کند؛ به طوری که وجود قرابت فرهنگی میان گردشگران و جامعه ی ایرانی از یک سو و تنوع بی شمار پتانسیل های فرهنگی ایران از سوی دیگر بر قوت این ارتباط می افزاید و سهم ورود گردشگران هم فرهنگ به ایران را زیاد می کند. البته سیاست های فرهنگی ایران در این زمینه از نکاتی بسیار مهم تلقی می گردد که تا کنون به دلیل فراز و نشیب های خود نتوانسته پیامدهای مناسبی را بر تنوع فرهنگی ایران ایفا کند.

فصل اول: کلیات

1- مقدمه

اقتصاد جهان امروز بر پایه چند صنعت بزرگ شکل گرفته است که یکی از این صنایع گردشگری است. این صنعت که از دیرباز وجود داشته در چند دهه ی اخیر شکل سازمان یافته ای به خود گرفته و به نوعی وارد عرصه رقابت با دیگر صنایع خدماتی شده است.گردشگری که به درستی صنعت قرن بیست و یکم نام گرفته است، کسب و کاری بسیار متنوع و در عین حال پیچیده تلقی می شود (زاهدی، رنجبریان، 1386: 7). برنامه ریزان اجتماعی عقیده دارند که بدون درک فرهنگی صحیحی از جوامع به لحاظ تمایزات و تشابهات میان آنان نمی توان برنامه ریزی صحیحی در جهت جذب جهانگرد و توسعه صنعت گردشگری به عمل آورد. امروز یکی از اثر گذارترین منابع جذب جهانگردان، برخورد فرهنگی مناسب و تکیه بر مناسبات فرهنگی خاص است (کروبی، 1388: 53). بحث فرهنگ از دیرباز در تمامی شئونات زندگی انسان در هم آمیخته شده است. از آنجایی که در قرن بیست و یکم تمامی علوم و مفاهیم زندگی بشر به صورت علمی و تخصصی بررسی می گردد، مفهوم فرهنگ نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. با افزایش حجم سفرها و گردشگری در سراسر دنیا، اندیشمندان این حوزه سعی دارند که تمامی جهات این صنعت را علمی کرده و از آن ها نهایت استفاده را ببرند. یکی از مفاهیمی که همواره با گردشگری همراه بوده است، فرهنگ است. در کنار این مفهوم مباحثی همچون تنوع فرهنگی خودنمایی می کند. برنامه ریزان گردشگری در مطالعات خود نتایجی مبنی بر ارتباط نزدیک تنوع فرهنگی و گردشگری دست یافته اند. بسیاری از کشورها که در زمینه گردشگری سردرمدار هستند و از همه ی پتانسیل ها، برای توسعه گردشگری استفاده می کنند، موضوع تنوع فرهنگی را نیز مد نظر قرار می دهند. از این رو بررسی میزان سهم تنوع فرهنگی در توسعه گردشگری حائز اهمیت است. در این فصل مسئله ارتباط تنوع فرهنگی با توسعه گردشگری مورد مطالعه قرار می گیرد. ضرورت انجام این پژوهش بر اساس منافع و پتانسیل هایی که ایجاد می نماید مارا بر آن می دارد که این مهم را انجام دهیم. مبانی نظری موجود در این راستا، راه را برای پژوهش علمی و معتبر فراهم می سازد و موجبات قرارگیری در مسیر درست و علمی را در اختیار قرار می دهد. اهدافی که این پژوهش دنبال می کند به درستی مشخص و نمایان می گردد تا بتوان پاسخ های شفاف و کاربردی را پس از انجام کامل پژوهش به راهکارهای عملی و علمی مبدل سازد. فرضیه های اولیه برای پاسخگویی به سوالات، اهداف این کار را صورت می دهد. تعریف عملیاتی مفاهیم اولیه و کلیدی این تحقیق، مفاهیمی را در اختیار قرار می دهد تا بتوان بواسطه ی آن ها اندازه گیری ها و به طور کل محاسبات به درستی شکل گیرد. در نهایت محدودیت هایی که این پژوهش به دنبال دارد، بیان می گردد تا سطح خطالی احتمالی نیز مد نظر قرار گیرد.

2- بیان مسئله

دنیای امروز عرصه ی رقابت و شناخت همه جوانب زندگی بشراست. اکنون که گردشگری در سبد مصرفی بسیاری از خانوارهای دنیا قرار گرفته و جزء لاینفک زندگی است، شناختی عمیق تر نسبت به آن استلزام می یابد. از این جهت اهمیت جهانگردی در جهان امروز بر همه آشکار است. در دنیای امروز، پیچیدگی زندگی اجتماعی بشر از یکسو و امتیازها و سودمندی جهانگردی و درآمدی که نصیب جامعه می کند از سوی دیگر، بیش از پیش ما را به بررسی علمی مسائل مرتبط با جهانگردی رهنمون می سازد (شمس، 1388: 82). توسعۀ این صنعت درکشورهای صنعتی، موجب تنوّع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد می گردد و در کشورهای در حال توسعه ،علاوه بر این، سود صنعت، فرصتی برای صادرات، تولید ارز و ایجاد اشتغال به شمار می آید (Hall, 1994: 457). گردشگری از دیرباز وجود داشته و در قرون مختلف به شیوه های متفاوتی انجام می شده است. دلایل و محرکه های سفر در هر عصری نشان دهنده ی نیاز مردم زمان خویش بوده است. اما بعد از بوجود آمدن انقلاب صنعتی، گردشگری رنگ و لعاب خاصی به خود گرفت. ایجاد کارگاه های صنعتی، شهرنشینی، مدت زمان مشخص برای کار در این کارخانه ها ؛ تغییر مشاغل، گسترش طبقه ی میانی و افزایش توان خرید زمینه های اولیه ی وجود اوقات فراغت برای مردم را فراهم نمود و اولین مسافرت های یک روزه برای عموم مردم شکل گرفت. از نخستین مسافرت کاروانی از ونیز به بیت المقدس ( دوره رنساس) گرفته تا سفرهای امروزی، همگی مرهون تحولانی است که در چرخه زندگی بشر رخ داده است. گردشگری امروز به همراه مجموعه ای از تمایلات، حرکت، دسترسی یافتن به امکانات و توانایی های مالی، مسافرت های توده ها را امکانپذیر ساخته است. پیشرفت فناوری باعث شده است که به دلیل های متعدد میزان سفرهای دسته جمعی افزایش یابد که این دلیل شامل افزایش زمان تفریح، بالا رفتن درآمد، پیشرفت ارتباطات راه دور و ایجاد راه های کارآمد حمل و نقلی است ( گی، 1386: 30). سیر رشد اوقات فراغت و ارزانی حمل و نقل، همچنان ادامه یافت و تعداد کشورهای نسبتا ثروتمند بیشتر شده ایت و تورهای خارجی در حال افزایش است. مسافرت های داخلی نیز گسترش یافته و امروزه مردم از روزهای تعطیل خود استفاده بیشتری و بهتری می نمایند. به تدریج مقاصد مسافرتی جدیدی به وجود آمده و در نتیجه امروزه گردشگری به عنوان یک از صنایع بزرگ اقتصادی جهان تبدیل شده است (داس ویل، 1378: 17).

بر طبق داده های حاصل از سازمان جهانی گردشگری تعداد گردشگران بین المللی با رشد متوسط سالانه 6,6 % از 25,3 میلیون در سال 1950 به 846 میلیون در سال 2006 افزایش یافته است .در طی این دوره درآمد و دریافتی حاصل از گردشگری با نرخ رشد سالانه 11,3 درصد به 741,2 میلیارد دلار رسیده است و درآمد حاصل از هر گردشگر بطور سرانه 876 دلار بوده است. در سال 1950 آمریکا و اروپا 96 درصد بازار گردشگری را در اختیار داشتند اما در سال 2006 به 70,6 درصد کاهش یافته، در مقابل سهم منطقه آسیا و اقیانوس آرام، خاورمیانه و افریقا افزایش یافته است ( رضوانی، 1389: 3). اقتصاد گردشگری نشان دهنده ی 5 درصد از تولید ناخالص جهان است، در حالی که 6 الی 7 درصد از کل اشتغال دنیا مربوط به این صنعت است. گردشگری بین المللی در رتبه ی چهارم ( چس از سوخت، مواد شیمیایی و خودرو) در صادرات جهانی، با ارزش هزار میلیارد دلار در سال است (حدود سی درصد از صادرات تجاری جهان و یا 6 درصد از کل صادرات). 935 میلیون گردشگر بین المللی در سال 2010 و 4 میلیارد گردشگر داخلی در سال 2008 ثبت شده است. در بیش از 150 کشور، گردشگری یکی از پنج صنعت صادراتی و در 60 کشور صادرات اول است. گردشگری منبع اصلی تبادلات خارجی یک سوم کشورهای درحال توسعه و نیمه توسعه است (Prokosch, 2011: 414). براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی و برنامه چشم انداز توریسم در سال 2020 میلادی، تعداد گردشگران در سراسر جهان در سال 2020 میلادی به یک میلیارد 600 میلیون نفر خواهد رسید ( همان، 1389: 3). در این رقابت کشور سویس، آلمان، استرالیا، اسپانیا، انگلستان و ایالت متحده امریکا رتبه های اول تا ششم را در سال 2013 کسب نمده اند. نگاهی به جداول آماری رتبه ی کشورها نشان دهنده ی رقابت سخت میان آن هاست. به نحوی که در سال 2011 کشور فرانسه مقام سوم را در این رتبه بندی داشته و اکنون در رتبه ی هفتم قرار دارد. جایگاه کشور ایران از 114 ام به 94 ام وکشور مالزی از رتبه ی 35 ام به رتبه ی 34 ام ارتقا یافته است (Blanke & et, 2013:10).

این صنعت فقط باعث رشد بعد اقتصادی نبوده بلکه بعد فرهنگی، اجتماعی، علمی و … را نیز تحت تاثیر قرار داده است. از این رو در مناطق مستعد توسعه گردشگری باید به دنبال عوامل محرک گردشگری بود (تقوایی و همکاران، 1391: 27). یکی از عوامل توسعه گردشگری عجین شدن ملموسات فرهنگی با این صنعت است. فرهنگی شدن صنعت گردشگری مرهون بوجود آمدن مفهوم «چرخش فرهنگی» است. ورود فرهنگ به تمامی عرصه ها در نتیجه تحولات اجتماعی و معرفتی بود که از دهه 1970 به بعد در جهان و بخصوص جهان غرب رخ داد. از آن زمان تاکنون بحث های گسترده ای درباره فرهنگ و نحوه توجه به آن در سیاست اجتماعی، رفاه و برنامه ریزی و سیاستگزاری عمومی در محافل دانشگاهی، روشنفکری، نهادهای سیاست‌گذار و تصمیم ساز و همچنین در رسانه ها و گفت و گوهای عمومی مطرح بوده است و پیشرفت های زیادی در این زمینه صورت گرفته است ( قلیچ و فاضلی، 1389: 2). با شکل گیری آنچه که به چرخش فرهنگی شهرت یافته نوعی بازنگری در نقش و اهمیت مولفه های فرهنگی به وجود آمد. چنین موجی ، اشکال مختلف علوم اجتماعی و رشته های وابسته به آن را تحت تاثیر خود قرار داد ( عاملی و حاضری، 1386: 1). نکته اساسی دیگر این است که در پرتو پیشرفت ها و نگرش های تازه ای که در زمینه انسان شناسی، جامعه شناسی و بخصوص مطالعات فرهنگی در زمینه فهم معنا و جایگاه و کارکردهای فرهنگ در جامعه معاصر بدست آمده است، فرهنگ دیگر در گفتمان فرهنگی رفاه، معنایی ملموس و عینی و قابل مشاهده و سنجش دارد و در برگیرنده عوامل مشخص مانند عامل جنسیت، قومیت، نژاد، طبقه اجتماعی، الگوهای طرد و انحصار اجتماعی، نقش سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی است (قلیچ و فاضلی، همان: 5-6). در طول تاریخ، رویکردهای مختلفی به مقوله ی رفاه اجتماعی وجود داشته است که هر چه از دوران قدیم به سمت روزگار جدید حرکت می کنیم، در می یابیم که تعریف مفهوم رفاه به عنوان احساس امنیت، رفته رفته به تعریفی بدل شده که آسایش و آرامش و بهره مندی از لذت های زندگی را دربر می گیرد. به عبارت دیگر، مفهوم رفاه و سیاست اجتماعی از برآوردن نیازهای اولیه به تامین نیازهای ثانویه و یا از تامین اجتماعی به رفاه اجتماعی گرایش یافته است ( موسوی و محمدی، 1388: 20). از این رو وقتی به تاریخچه ی گردشگری نگاهی می اندازیم درمی یابیم که هدف اصلی از مسافرت تامین آسایش و آرامش است، این درست همان چیزی است که در جامعه ی کنونی رفاه اجتماعی نام دارد. لذا گردشگری به عنوان یکی از عناصری که می تواند موجبات رفاه اجتماعی را فراهم نماید، بسیار مورد توجه است.

 برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.